Soru
Geceleyin bir ses böler uykumu, İçim ürpermeyle dolar:-Neredesin? Anıyorum yıllar var ki ben onu, Âşıkıyım beni çağıran bu sesin. 22. Yukarıdaki dörtlükte aşağıdakilerden hangisi yoktur? A)Ünsüz sertleşmesi B)Ünlü düşmesi C)Ulama D)Ünsüz yumuşamasına aykırılık E)Ünlü daralması
Çözüm
3.4
(172 Oylar)
Ebru
Usta · 5 yıl öğretmeni
Uzman doğrulaması
Cevap
Yukarıdaki dörtlük incelendiğinde, çeşitli ses olayları göz önüne alındığında izlenebilecek strateji ve problem çözme süreçleri şu şekildedir:A) Ünsüz sertleşmesi: Türkçede yumuşak ünsüzler (b, c, d, g) kimi zamanlarda kesme sesi (') varlığında veya kelime sonlarında sertleşirler ve p, ç, t, k haline gelirler. Bu dörtlükte bu tarz bir durum söz konusu değil.B) Ünlü düşmesi: Türkçede bazı eklerin başındaki ünlülerin, kelime kökünün sonundaki ünlülerin etkisiyle düştüğü ses olayıdır. Bu şiirde "âşıkıyım" kelimesinde "âşığım" şeklinde ünlü düşmesi olmalıydı, fakat yazarın kelimeyi ölçüye uydurmak için "âşıkıyım" şeklinde kullandığı görülmekte ve dolayısıyla bu ses olayına rastlanmamaktadır.C) Ulama (veya ünlü uyumu): Türkçede ünlülerin çeşitli nedenlerle birbirine yaklaşarak birleşmesi durumu. "çağıran" kelimesinde "a" harfi ile "ı" harfinin yan yana gelmesi bu durumu örnekler niteliktedir.D) Ünsüz yumuşamasına aykırılık: Türkçede bazı durumlarda ke, ki, ku, kı gibi birleşik yapılarla gelen yumuşak ünsüzlerin (c, d, g) beklenen hallerde yumuşamayıp sert kalması durumu. Bu şiirde belirgin bir ünsüz yumuşamasına aykırılık durumu gözükmemekte.E) Ünlü daralması: Türkçede geniş ünlülerin (a, e, o, ö) birtakım ekler alırken dar ünlülere (ı, i, u, ü) dönüşmesi olayıdır. Dörtlükte ünlü daralması örneğine rastlanmamaktadır.Doğru cevap, dörtlükte olmayan ses olayını tespit etmekle ilgilidir. "âşıkıyım" kelimesinde beklenen ünlü düşmesi olayı yerine getirilmemiştir. Dolayısıyla dörtlükte B seçeneği olan "Ünlü düşmesi" gerçekleşmemiştir. Öte yandan, ulama dörtlükte "çağıran" kelimesinde gerçekleştiği için dörtlükte mevcuttur ve yanlış cevap seçeneği değildir.Bu analiz ve açıklamalar ışığında, doğru cevap:B) Ünlü düşmesi