Her Başlığın Ayrı özetini çıkartırmısınız kendi duygu ve düşüncelerinizle Kök hücre nedir? Döllenmeden dört gün geçtikten ve birkaç hücre bölünmesi gerçekleştikten sonra, totipotent adı verilen döllenmiş yumurta hücreleri farklılaşmaya başlar ve blastosit denilen içi boş bir küreye dönüşürler. Blastosistte biri dış tabaka, biri de kürenin içinde olan iç tabaka olmak üzere iki tip hücre vardır. Blastosistin dış tabakasından dokuz ay boyunca bebeğin beslenmesini ve solunumunu sağlayacak plasenta ve koruyucu korion tabakası gelişir. Blastosistin iç hücre tabakasında ise göz, kalp, beyin, kaslar, kemikler gibi doku ve organlar gelişir. İşte içteki bu hücre kümesi, çeşitli doku ve hücre tiplerine dönüşebilir. Farklı hücre tiplerine dönüşebilme ve kendisini yenileyebilme özelliklerine sahip olan bu hücrelere “kök hücre” adı verilir. Vücudumuzdaki kas, cilt, karaciğer hücreleri gibi hücrelerin belli birer hedefi vardır ve bu hücreler bölündükleri zaman kendileri gibi bir hücre oluşturmaktadırlar. Yani karaciğer hücresi bölününce yeni bir karaciğer hücresi, kas hücresi bölününce yeni bir kas hücresi oluşmaktadır. Ancak bu hücrelerden farklı olarak kök hücrelerin belirlenmiş, sabit bir görevleri yoktur. Aldıkları sinyale göre farklı hücre türlerine dönüşebilmektedirler. Vücudumuzdaki kök hücrelerin bu dönüşümünü genler kontrol eder. Kök Hücreleri Nasıl Elde Edilir? Kök hücreler embriyonel ve erişkin kök hücresi olmak üzere iki kaynaktan elde edilir. Anne karnındaki embriyodan elde edilen kök hücreye embriyonel kök hücre adı verilir. Embriyonik kök hücreler ilk olarak tüp bebek yöntemi ile oluşturulan bir embriyodan elde edilmiştir. Ancak göbek kordonundan alınan kandan, bebeğin plasenta ve amnion sıvısından da kök hücre elde edilebilir. Kök hücre elde etmek için hayvan deneyleri de yapılmıştır. Kamuoyunun yakından tanıdığı ve klonlama metodu ile elde edilen Dolly örneğinde olduğu gibi, kök hücreler klonlama ile de elde edilebilir. Bazen de erişkin kök hücreleri kullanılır. Bunlar farklılaşmış dokularda bulunan farklılaşmamış hücrelerdir. Her yaştaki insanda bulunan bu hücreler kendilerini yenileyebilir ve ihtiyaç duyulduğunda bulundukları dokudaki değişik hücre türlerine dönüşebilirler. Erişkin kök hücreleri, organizma yaşadığı sürece kendilerinin kopyalarını üreterek çoğalır. Erişkin kök hücreleri kemik iliği, kas, göz, sinir, deri gibi dokularda bulunur ve çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılırlar. Örneğin kemik iliğinden elde edilen kan kök hücreleri, kan kanserinin tedavisinde kullanılmaktadır. Deneysel çalışmalarda her iki kaynaktan elde edilen kök hücreler, ana kaynaktan alındıktan sonra laboratuvar ortamında çoğaltılır. Böylece yeni kök hücre veya farklı hücreler elde edilir. Kök Hücrelerin Tıp Alanında Kullanımı Günümüzde kanser veya organ yetmezlikleri gibi kronik hastalıkların tedavisinde kök hücrelerden yararlanılmaktadır. Vücudumuz eskiyen, görevini yerine getiremeyen veya ölen hücrelerin yerine yenilerini oluşturduğu, yani kendisini yenilediği sürece organlar çalışır ve yaşam devam eder. Ancak normal görevini yapamayan veya ölen hücrelerin yerine yenileri gelmediği zaman organlar çalışamaz ve çeşitli hastalıklar meydana gelir. Vücudun gerektiğinde hücre yenilemesi yapamadığı durumlarda vücuda dışarıdan verilen yeni hücreleri kullanmak, hastalığı tedavi edip insan hayatının uzamasına vesile olabilir. Son yıllarda üzerinde çalışılan kök hücreler, hastalıklı hücrelerin yenilenmesi için çok önemli bir kaynak oluşturmaktadır. Laboratuvarlarda kök hücrelerden üretilen özelleşmiş hücreler vücutta eskilerinin yerini almaktadır. Kök hücrelerin bugün tıp alanındaki kullanım alanı şöyledir: • Kanser ve doğuştan olan birçok hastalığın tedavisinde yararlanılır. Çünkü hastalıklar bu hücrelerin uzmanlaşma mekanizmalarındaki farklılaşmadan dolayı ortaya çıkar. • Kök hücreleri için diğer bir uygulama sahası, kusurlu ve bozuk hücrelerin yerine sağlam hücre ve dokuların üretilmesidir. Birçok hastalığın tedavisi, arızalı hücrelerin değiştirilmesiyle mümkün olabilecektir. Parkinson, Alzheimer, omurilik yaralanmaları ve sinir tahribatlarına bağlı felçler, şeker hastalığı, eklem rahatsızlıkları, osteoporoz ve romatizmanın, kök hücrelerden yararlanılarak tedavisi yapılabilir. • Böbrek hastalıkları, yarık damak, yarık dudak, kanser, alerji, mikrobik hastalıklar, göz ve deri hastalıklarının tedavisinde de kök hücrelerden yararlanmak için deneysel çalışmalar sürmektedir. Bu alanda başarı sağlanmış çalışmalar medyada sıklıkla yer almaktadır. • Basında bu konuda yer alan haber başlıklarından bazıları şöyledir: • İnsan embriyosunu saran amniyon sıvısı ve hayvan ceninlerinden alınan hücreler kullanılarak böbrek üretildi • Bir kişinin bağışladığı soluk borusunun tüm hücreleri temizlenip hastanın kemik iliği dokularından kök hücreler alınarak laboratuvarda nefes borusu üretildi ve hastaya ameliyatla nakledildi • Halk arasında kas erimesi olarak bilinen hastalık laboratuvar ortamında bilim adamlarının kök hücreden kas üretmeyi başarmaları ile son bulacak • Kök hücrelerden bağırsak dokusu üretildi • Kök hücreden diş üretildi • Kök hücreden yumurta hücresi üretildi.